Niet langer een passieve consument

2 december 2012

OPINIE - We leven in een consumptiemaatschappij waarbij elke prikkel om stil te staan en na te denken bij ons voedsel, kleding en leefstijl wordt weggewerkt. Kan dat anders?

Stelt u zich voor: een supermarkt. U weet wel, zo’n winkel waar je allerhande spullen kunt kopen, veelal etenswaren. Van veel producten bestaan minstens vijf varianten, oplopend tot misschien wel vijftig verschillende soorten. Alles keurig verpakt in plastic zakken. Of plastic bakken, verpakt in plastic zakken. Of zakjes, verpakt in kartonnen dozen.

Er zijn veel van dat soort winkels in Nederland. Vooral in grote steden vind je er eigenlijk altijd wel een op loopafstand. Meestal hebben ze ruime openingstijden, zodat je nooit van tevoren hoeft te bedenken wanneer je erheen gaat, maar je kunt gaan wanneer het je uitkomt. Of wanneer je ergens zin in hebt. Je hoeft er niets eens over na te denken.

Heb je nog minder tijd om je eetmomenten te plannen, dan kun je ook nog 'iets halen'. Wederom vooral in grote steden tref je in de meeste straten minstens één koffiebar aan. Ook stations zitten vol met eet- en drinktentjes 'to go'. Hier kun je croissantjes, koekjes, en koffie of thee in een papieren beker met deksel halen. Dat deksel dient ertoe dat je, al hollend naar je bus/tram/trein, je drinken niet verliest.

Het is heel makkelijk om deel te worden van dit systeem van gemak en comfort. Je kunt je leven vol stoppen met bezigheden (“hoe gaat het met je?” “ja, goed, druk!”) en toch gevoed worden, zonder dat je er zelf noemenswaardig veel over na hoeft te denken. Voedselveiligheid staat in Nederland hoog op het prioriteitenlijstje, dus je kunt er met gerede zekerheid op vertrouwen dat alles wat als voedsel verkocht wordt, ook daadwerkelijk zonder gevaar voor eigen leven geconsumeerd kan worden.

De laatste jaren ben ik me echter steeds meer gaan afvragen: wíl ik wel alles opeten wat verkocht wordt? Twee jaar geleden ben ik vegetariër geworden. Zuivel en groente koop ik liefst biologisch. Toch bleef er iets knagen; nog steeds kon ik regelmatig de verleiding niet weerstaan een plastic doos vol koekjes met ongecertificeerde cacao te kopen. Nog steeds at ik soms in plastic verpakte groenten die geïmporteerd waren van de andere kant van de wereld. Gewoon omdat het kan. Of omdat ik vergeten was dat de natuurwinkel op zondag niet open is.

Onlangs besloot ik dat ik mezelf wilde emanciperen van dit systeem van vlug gemak. Bewust leven mag me best een beetje moeite en studie kosten, vond ik. Om me heen zag ik mensen die dat net zo voelden. Daarom zijn we bij elkaar gaan zitten en hebben we een 'leefheid' opgericht. Samen maken we afspraken over hoe we willen leven: wat willen we wel en niet eten, kopen, doen? Het wordt een experiment, om erachter te komen of we passief consumentisme naast ons neer kunnen leggen en bewust kunnen leven.

De eerste afspraken zijn deze maand ingegaan. Gisteren postte ik op Facebook dat ik vanaf nu bij voorkeur veganistisch eet, 'want ook een biologische melkkoe is een aanslag op de aarde en ook biologische haantjes worden versnipperd vanwege gebrek aan ei-leg-kwaliteiten.' Het leverde heel wat reacties op. Er ontstond een discussie over persoonlijke verantwoordelijkheid. Hoe ver moet en wil je gaan? Is het nodig om je levensstijl radicaal te veranderen, of kunnen we met kleine aanpassingen blijven doen wat gebruikelijk is?

Voorlopig lijd ik niet onder onze afspraken. Maandag heb ik mijn thee in mijn eigen mok laten schenken in plaats van in een wegwerpbeker. Gisteren ben ik veganistisch uit eten geweest. Maar wie weet, misschien moet het moeilijkste nog komen. De feestdagen komen eraan en de meeste wijn schijnt niet vegetarisch te zijn…

Jojanneke Vanderveen zal op Sargasso regelmatig berichten over haar poging bewust en duurzaam te leven.

<< Terug